maandag 09 maart 2020 - door Redactie
De trigger voor de start van een grote crisis komt haast altijd uit een hoek waar niemand aan het kijken is. Deze keer komt het startschot echter gewoon van een zeer besmettelijke verkoudheid.
De olieprijs ging vanochtend met haast 30% onderuit en de Europese beurzen boekten ook verliezen van ruim 7% bij de opening. De crisis sfeer is weer helemaal terug. Laat ons even alles op een rijtje zetten en bekijken waarom de markten zo reageren.
Op 7 januari maakte de World Health Organization bekend dat er een nieuw virus was vastgesteld in Wuhan in China. Het coronavirus maakte 4 dagen later een eerste dodelijk slachtoffer en dook al snel daarna in andere landen op. Onze geglobaliseerde wereld, waarin veel gereisd wordt, zorgt ervoor dat de verspreiding van een besmettelijk virus zeer snel gaat.
Voor naar schatting zo'n 80% van de besmette mensen is COVID-19 niet veel meer dan een griep. Een tijdje uitzieken dus. Maar de overige 20% wordt met complicaties geconfronteerd die in het ziekenhuis behandeld moeten worden. Een vierde van deze gevallen moet op de intensive care verzorgd worden en ons gezondheidssysteem is hier simpelweg niet op voorzien. Door de razendsnelle verspreiding van het virus botsen de ziekenhuizen al snel tegen hun limieten. Het enige wat een overheid kan doen is proberen de verspreiding van het virus te vertragen. Zo wordt de toestroom naar de ziekenhuizen meer verspreid in de tijd, waardoor capaciteitsproblemen zich minder zullen stellen.
Eerst waren er maatregelen in China om de verspreiding van het virus in te dammen. Hierdoor kwamen de beurzen en de olieprijs onder druk, omdat er gevreesd werd voor een economische stilstand en het ineenklappen van de vraag naar olie.
Daarna begon het virus in Europa om zich heen te slaan. Massa evenementen werden afgelast, reizen naar besmette gebieden werd afgeraden. Italië sloot vervolgens scholen en openbare gebouwen en hele steden gaan nu zelfs in lockdown.
Door alle maatregelen om de verspreiding van het virus tegen te gaan wordt het nu duidelijk dat er een enorme impact op de economische groei zal zijn. De handel met Italië valt stil, plezierreisjes en businesstrips worden uitgesteld,... in zowat alle sectoren vallen er klappen. Centrale banken reageerden al door de rentevoeten te verlagen en liquiditeiten in het systeem te pompen. De vraag is echter of het deze keer voor de verhoopte redding zal zorgen.
Na de financiële crisis van 2008 werden de financiële markten door de centrale banken overspoeld met liquiditeiten. De rentevoeten gingen naar nul of lager en er werd massaal geld gedrukt. Dit zorgde weer voor een stijging van de activaprijzen, waardoor de economie volgens de centrale bankiers gered was.
Maar momenteel worden we met een heel andere crisis geconfronteerd. De zombiebedrijven die door de extreem lage rentevoeten overeind bleven, worden plots geconfronteerd met een sterk terugvallende vraag door het coronavirus. De centrale banken kunnen wel geld drukken en in de economie pompen, maar ze kunnen angstige consumenten niet aanzetten om meer te consumeren. Daarnaast is het consumeren in veel gevallen gewoon niet meer mogelijk door de lockdown.
De eerste slachtoffers zijn ondertussen al gevallen. Zo heeft de Britse vliegtuigmaatschappij Flybe zijn activiteiten al stopgezet. Het bedrijf was al langer op de dool, maar het coronavirus geeft nu de definitieve doodsteek. Zo'n 2.000 mensen verliezen hierdoor hun job.
Maar het coronavirus is ook de oorzaak van andere schokken op de markten. Door de terugval in de vraag naar olie probeerde de OPEC vorige week de productie te beperken, om zo de olieprijs op niveau te houden. Er werd ook gevraagd aan Rusland om minder olie op te pompen, maar het land weigerde. Zonder nieuw akkoord mogen de landen zoveel olie oppompen als ze willen. In navolging daarvan verlaagde Saudi Aramco alvast zijn verkoopprijzen, om marktaandeel te kunnen winnen op Rusland. De start van een open prijsoorlog maakte dat de al zenuwachtige markten in paniek schoten en de olieprijs met 20 tot 30% lager stuurden.
Een lagere olieprijs is goed voor consumenten en voor heel wat bedrijven die olie nodig hebben als een grondstof. De plotse en hevige crash gaat echter ook slachtoffers maken. Sommige olieproducenten zullen geen winst meer kunnen maken en zullen hun activiteiten stilleggen of bepaalde olievelden sluiten, wat ook voor extra werkloosheid zal zorgen.
Daarnaast kan de oliecrash ook in de financiële sector slachtoffers maken. Veel van deze oliebedrijven hebben obligaties uitgegeven en de kans op wanbetalingen vergroot, waardoor zowel beleggers als banken opnieuw getroffen worden. Heel wat bedrijven actief in schaliegas zijn met schulden overladen en hebben een olieprijs nodig van meer dan 45 dollar per vat, een niveau dat we misschien lange tijd niet meer gaan zien.
Verder komen er door grote schommelingen in de prijs vaak partijen in de problemen, zoals dat destijds gebeurde bij de forse prijsbeweging van de Zwitserse frank. Door plotse en zeer hevige marktbewegingen komen brokers in zwaar weer terecht, omdat hun klanten extra fondsen moeten storten in hun account (margin calls) maar niet meer over voldoende geld beschikken. De klanten worden dan vaak gedwongen om andere posities te verkopen, waardoor kwaliteitsaandelen vaak blindelings verkocht worden. Als de klant geen enkele buffer meer heeft moet de broker de verliezen zelf doorslikken. De gevaren van werken met een te grote hefboom worden zo weer aangetoond.
Zombiebedrijven die overkop gaan, zoals Flybe, brengen heel wat meer ellende met zich mee. Dit kan zelfs ontaarden in een perfecte storm voor de financiële markten, een nieuwe crisis die zijn voorgaande niet kent. Lees even mee wat er in dit negatieve scenario allemaal kan gebeuren.
Door de mogelijk grote faillissementen zullen banken verliezen moeten slikken op bedrijfsleningen. De mensen die hun job hebben verloren kunnen mogelijk daarna hun hypotheeklening niet meer afbetalen. Dat zijn bijkomende kredietverliezen voor het nog steeds zwakke banksysteem. Het vertrouwen tussen banken onderling gaat zo weer onder het vriespunt.
Hypotheekleningen die niet meer worden afbetaald kunnen zorgen voor gedwongen verkopen van woningen, waardoor de vastgoedmarkt weer onder druk komt te staan. Net zoals in 2008 dus.
Door de krimpende economie zal het consumenten- en producentenvertrouwen een deuk krijgen, wat de consumptie en investeringen verder onder druk zet en de crisis nog erger maakt.
Door de stijgende werkloosheid en de vele faillissementen ziet de overheid zijn inkomsten ook afnemen. En dat terwijl de uitgaven, zoals de werkloosheidsuitkeringen, stijgen. De begrotingen komen onder druk te staan en de overheidsschuld neemt verder toe.
De centrale banken zullen de markten weer overspoelen met liquiditeiten en via monetaire financiering de overheden bijstaan, waarbij de waarde van de munt verder wordt uitgehold. Veel moet er niet meer mislopen om in het donkerste scenario van zo'n perfecte storm te komen. Beleggers die een uitweg zoeken kunnen goud kopen en zo vluchten naar de van oudsher veilige haven. Een andere mogelijkheid is cryptocurrency kopen omdat deze activa klasse niet echt gecorreleerd is met de rest van de markt. Bovendien stellen millenials vaak dat bitcoin voor hen goud is. Bedenk wel dat cryptomunten voor een groot deel wel een 'risk on' play zijn. In de huidige 'risk off' fase komen ze dan ook mee onder druk te staan.
Disclaimer: beleggen is altijd risicovol. Bescherm steeds jouw vermogen door risico's te spreiden.
Download hier meteen het meer dan 150 pagina's tellende e-book "Bitcoin & crypto uitgelegd".
