Je bent hier: Home > Leren Traden > 5. Je eigen trading stijl ontwikkelen
Door Steven Anthonis - @stevenanthonis
Voordat je een eigen trading stijl gaat ontwikkelen en je persoonlijke trading plan zal opstellen, zal je alvast enkele duidelijke keuzes moeten maken. Hieronder een overzicht van items die aan bod kunnen komen als je begint te bouwen aan jouw trading plan. En ook enkele tips om beter te leren traden.
Helaas is het wel mijn ervaring dat een doorsnee startende trader eerst met zijn kop tegen de muur moet lopen vooraleer tot inzicht te komen.
Je moet als eerste kiezen op welke markt je gaat traden of met welke producten. Ga je aandelen van de Nasdaq verhandelen? Trek je naar de valutamarkt en ga je een forex trader worden? Misschien ga je wel in cryptocurrency handelen? Of ga je via CFD's in indexen handelen zoals de Dow Jones of de Nasdaq 100?
Kies iets waar je jezelf goed bij voelt. Dat kunnen aandelen op Euronext Amsterdam zijn of aandelen op de Nasdaq. Dat kunnen indices zoals de AEX en Dow Jones zijn, of grondstoffen zoals olie en goud. De beste markt om op te traden is de markt die je het beste kent.
Aandelen zijn een stukje van het kapitaal van een bedrijf. Door een aandeel te kopen, bezit je dus een stukje van deze onderneming. Mensen die de beurs pas ontdekken of verkennen beginnen meestal met aandelen. Het is een minder risicovolle manier van beleggen op de beurs.
Als je meer risico gaat opzoeken, dan kom je automatisch bij afgeleide producten terecht, zoals opties, turbo's, CFD's of zelfs futures. Deze instrumenten werken met een hefboom en kunnen snel resulteren in omvangrijke financiële verliezen. Begin dus te handelen zonder hefboom... of met een lage hefboom!
Probeer niet teveel verschillende markten tegelijk te traden. Dat zorgt vaak voor information overload.
Belangrijk: kies liquide activa. Aandelen van bedrijven waar slechts 50 stuks per dag worden van verhandeld, blijf daar van weg als je wil traden. Het kunnen parels zijn om op lange termijn in te beleggen, maar voor korte termijn handel heb je vooral grote volumes nodig. Ik handel zelf graag op de forexmarkt omdat dit het meest liquide is.
Handelen in bijvoorbeeld forex of in CFD's op beursindexen heeft ook nog andere voordelen. Er is namelijk de klok rond handel: de markt is vrijwel altijd open (uitgezonderd het weekend). Zo kan je snel reageren op allerlei gebeurtenissen.
Handel je bijvoorbeeld in Europese aandelen, dan kan je in principe na 17.30u niet meer reageren. En wat dan als Wall Street plots crasht? Dan zullen de Europese markten de volgende dag fors lager openen. Stel dat je een stoploss voor een aandeel had ingesteld op 25 euro, maar de markt opent op 20 euro. Pech... Een voordeel van zo'n 24 uren handel is dus dat stops gerespecteerd worden en dat je niet voor onverwachte verrassingen komt te staan. En bijgevolg houdt 'overnight gaan' geen risico in.
Als je stop goed geplaatst is, dan zal je het bovenstaande scenario echter niet zo heel vaak meemaken. Overnight gaan is overigens een echte aanrader, zoals meteen zal blijken.
Hoe korter het tijdsframe waar je op wilt handelen, hoe moeilijker het zal worden om geld te verdienen. Daytrading is heel erg moeilijk en slechts weinigen zijn hier succesvol mee. Zeker voor beginners is het absoluut niet aan te raden om zomaar te gaan daytraden. Een populaire misvatting over traders is dat ze heel de dag aan het computerscherm plakken en constant kopen en verkopen.
In plaats van dat zenuwachtige gedoe, kan je beter proberen op een meer rustige manier winsten te realiseren. Handel op basis van de daggrafieken of 4u grafieken. Je zal je rustiger voelen want je moet de koersen niet constant in het oog houden. Soms zal je een heel grote beweging kunnen meepakken, die zoveel winst oplevert dat ze heel je jaar zal goedmaken.
Als je gaat daytraden, dan verklein je trouwens de kans op grote winsten. Daytraders gaan niet overnight (posities aanhouden na het slot van de beurs) en proberen zo hun risico's klein te houden. De markt kan immers de volgende dag met een gap up of down openen, waarbij de openingskoers van morgen fors afwijkt van de slotkoers van vandaag. Dat risico willen de swingtraders wel lopen. En het legt hen geen windeieren!
Het loont zelfs om overnight te gaan. Als de markt in een krachtige trend zit, dan opent de markt de volgende dag vaak in de richting van die trend. Al helemaal mooi wordt het wanneer je op die manier sterke sessies kan meemaken. Zulke krachtige trenddagen zou je anders missen.
De beste manier om te handelen: je instap kiezen, je stop plaatsen en je vervolgens aan je plan houden. Laat je niet verleiden tot het nemen van je winst tegen dat de markt gaat sluiten. Winnaars houden vast aan hun goede posities. Verliezers worden angstig en nemen te vroeg winst. Groot geld kan alleen verdiend worden door vast te houden aan de winnende posities.
Op de bovenstaande grafiek wordt er flink geld verdiend op de dagen met de langere groene kaarsen. Vaak volgen er wat kleinere kaarsen of misschien zelfs rode kaarsen. Toch loont het om vast te houden aan deze positie. Als de trend zich verderzet, dan zullen er in de toekomst nog meer kaarsen komen in de richting van de trend.
Larry Williams noemt dit het echte geheim van korte termijn beurshandel: “The secret is the shorter your time frame of trading, the less money you will make”.
Vele daytraders presteren erg slecht. Dat hoeft niet te verwonderen. Door niet overnight te gaan missen ze namelijk de beste kansen.
Angstige traders kunnen niet lang in een winstgevende trade blijven zitten. Ze hebben teveel angst om hun opgebouwde winsten weer kwijt te spelen. “You will never make big money until you learn to hold on to your winners, and the longer you hold the more potential you have for making a profit”, aldus nog Larry Williams.
Ik schreef hierover ook nog een ander artikel: Rustig traden is meestal beter traden.
Het is belangrijk dat je een methode en een manier van traden zoekt die bij je persoonlijkheid past. Er zijn tientallen goede trading systemen, maar er zullen maar weinig systemen zijn die bij jou passen.
Ben je gedisciplineerd? Hou je van risico of toch eerder niet? Reageer je spontaan en zonder na te denken op gebeurtenissen? Ben je geduldig of niet?
Ongeduldige traders voelen zich comfortabeler bij systemen die zich concentreren op het realiseren van snelle winsten. Zulke traders hebben niet het geduld om enkele dagen te wachten tot de trade zijn vruchten begint af te werpen. Vaak zijn het daytraders die niet overnight willen gaan. Deze onrustige mensen voelen zich het best als ze aan het daytraden zijn. Maar zoals net aangehaald: een belangrijk nadeel is dat daytraden erg moeilijk is en slechts voor een kleine groep traders is weggelegd. Bovendien verklein je zo automatisch je winstmogelijkheden!
Andere beleggers zijn eerder swingtraders. Zij identificeren een trend en rijden enkele dagen tot enkele weken mee op deze trend. Deze posities zijn makkelijker op te volgen en deze traders hoeven niet constant aan hun pc te zitten. Deze beleggers houden vast aan hun winnaars.
Elke trader heeft zijn eigen favoriete systeem. Dat kan een trendvolgend systeem zijn of een systeem dat toppen en bodems probeert te voorspellen. In dit boek kan je wel wat inspiratie opdoen, maar uiteindelijk moet je zelf een systeem kiezen of bouwen dat bij jou past. Alleen als het systeem bij jou past zal je voldoende gemotiveerd zijn om dit met de nodige discipline te volgen.
Je kan dus trading systemen blijven uitproberen die je gegarandeerde winsten beloven.; Als het systeem echter niet bij je persoonlijkheid past, dan zal je van een kale reis terugkomen.
De keuze van een systeem hangt onder andere af van de volgende vragen:
Er valt zeker geld te verdienen met de echte korte termijnhandel, maar voor beginners is dit echt niet aan te raden. Het is makkelijker om de grotere bewegingen op de daggrafieken proberen mee te pakken. Daar heb je minder tijd voor nodig: je moet niet constant aan je scherm plakken. Je zal je comfortabeler voelen in je trades.
Een gedisciplineerde trader zal geld verdienen met een gemiddeld systeem, dat niet noodzakelijk zoveel winstgevende trades oplevert. Tharpe beschrijft in "Trade Your Way To Financial Freedom" zelfs een systeem dat winst maakte met telkens een willekeurige instap, long of short. Er werd als het ware een munt opgegooid om long of short te gaan. Er werd slechts 1% risico gelopen om de positie grootte te kiezen en er werd steeds een trailing stop ingesteld, die 3 keer de 10 daagse EMA van de Average True Range was.
Luister naar wat de markt je vertelt. Vaak zal je een bepaald idee hebben over welke richting de markt moet uitgaan (jouw bias). Als de markt dat niet doet, dan wordt meestal steun gezocht bij goeroes die toch dezelfde visie hebben.
Je kan best vinden dat de markt overgewaardeerd is, maar als de markt daar nog niet van overtuigd is, dan zal de stijging gewoon doorzetten. Sommige goeroes roepen al vele maanden voor de absolute top dat de markten zullen crashen.
Als je analyse niet bevestigd wordt door de richting waar de markten in bewegen, dan was je analyse fout. Het heeft geen zin om dan gelijkgezinde mensen op te zoeken en dan te zeuren over de markt die "onbegrijpelijke bewegingen" maakt. De markt heeft altijd gelijk. De markt heeft altijd het laatste woord. Pas je visie aan.
Als een trade niet in jouw richting beweegt, dan worden vaak ook andere verklaringen gezocht. Pure manipulatie horen we vaak zeggen. Geef nooit de schuld aan de markt als een trade niet verloopt zoals verwacht. Je bent dan de focus aan het verliezen. Concentreer je op jezelf. Jij en alleen jij bent de echte reden voor het verkeerd lopen van je trades.
De bovenstaande uitleg is uiteraard van toepassing op traders op korte termijn. Als je op lange termijn belegt, dan is de situatie helemaal anders. Je kan dan profiteren van de markt die te lang negatief of positief blijft. Dergelijke situaties hebben mij bijvoorbeeld de mogelijkheid gegeven om grote posities op te bouwen in zwaar ondergewaardeerde aandelen die jaarlijks een vet dividend uitbetalen. Daarna rest ons niets anders dan veel geduld hebben en te genieten van de inkomstenstroom van de dividenden. En de koers, die zal wel volgen. Echte waarde komt namelijk steeds bovendrijven. Ik denk dan altijd aan de quote van Warren Buffett: “Price is what you pay, value is what you get.”
Let op voor elke vorm van overtrading.
Na enkele goede trades op rij heb je veel zelfvertrouwen opgebouwd en ga je meer risico nemen. Je neemt grotere posities op en meer posities tegelijk. Een slecht idee, want je volgt de money management regels niet meer.
Na heel wat slechte trades ben je gefrustreerd en wil je de verliezen terugverdienen. Weer ga je teveel risico nemen en teveel posities tegelijk openen. Opnieuw een erg slecht idee. Je bent de pedalen kwijt en je volgt je trading plan niet meer.
Goede traders zijn steeds op hun hoede voor overtrading.
Blijf kalm en rustig. Onmiddellijk gaan traden met grote posities zal je vrijwel meteen op een emotionele roetsjbaan sturen. Leer traden met kleine posities. Als je met een beperkt kapitaal geen winst kan maken, dan lukt het met een groter kapitaal ook niet!
Ik schreef hierover nog het artikel Hoe handelen met een kleine account?
Hoe dat je omgaat met emoties, dat kan je alleen leren door met echt geld te handelen. Bij paper trading ga je zelf op papier posities bijhouden om te kijken hoe je presteert. Of je handelt met een demo die een broker ter beschikking stelt: een account waar een fictief bedrag op staat om mee te oefenen.
Demo trading of paper trading wordt steeds aangeraden vooraleer "live" te gaan. Het kan zeker nuttig zijn om te leren werken met een trading systeem of met het platform van de broker. Maar de emotionele betrokkenheid bij zulke trades is veel lager. Je bent namelijk niet echt geld aan het verliezen! Om die reden is er vaak een groot verschil in resultaat als je dan toch overstapt naar een echte account.
EOD = End of day.
Heel wat beleggers in aandelen nemen hun beslissingen als de markten dicht zijn. Tijdens de sessie kan de markt erg volatiel zijn, maar niet zelden resulteert dit in valse uitbraken.
Om een trade te openen is het daarom vaak raadzaam om te wachten tot na het slot (of tot aan het slot). Tijdens de sessie zullen de emoties vaak heel erg oplaaien... en emoties zijn steeds een slechte raadgever.
Deze strategie is vooral interessant voor swingtraders die erop mikken om enkele weken in een positie te zitten.
De meest winstgevende trades zijn vaak erg moeilijk om te openen. Waarom? Meestal ga je dan in tegen wat de massa aan het doen is.
In een stijgende trend koop je als de markt terugvalt. Maar zelfs tijdens zo'n korte terugvallen kan het sentiment behoorlijk negatief worden. Heel wat mensen zullen aan het roepen zijn dat de top gezet is en dat de markten zullen crashen. Alleen geeft je trendvolgend systeem wel een mooie instapkans aan. Een steunzone ligt nabij en het risico dat je loopt zal klein zijn. Toch twijfel je, want door aan te kopen ga je tegen de massa in. En dat voelt altijd vreemd aan.
Als een trade ingaat tegen je primair gevoel, dan is de kans groot dat het een goede trade zal zijn. Je primair gevoel, dat is het gevoel van de massa. En de massa handelt emotioneel en is dus meestal verkeerd. Vertrouw jouw systeem dus gewoon!
Je moet geen uren bezig zijn met de markt te analyseren. Keep it simple! Beperk ook de tijd die je aan de computer doorbrengt. Het heeft geen zin om constant naar de koersen te kijken, zeker niet als je langere trends probeert mee te pakken.
Je kan jouw tijd wel met nuttigere of leukere bezigheden vullen. Voor mij is het voldoende om slechts om de 4 uren of slechts 1 keer per dag heel eventjes naar de koersen te kijken. Doordat ik voor mijn account nooit grote posities inneem, 'vergeet' ik soms zelfs dat ik een trade heb ingesteld. Een groot contrast met nieuwe traders die meestal te grote posities innemen, geen enkel moment gerust zijn en dus niet kunnen genieten van een drankje op een zonnig terrasje of een aangename wandeling in de natuur.
Meestal kijk ik wel enkele keren per dag, maar dat komt omdat ik gewoon erg vaak met een computer moet werken. Het handelen mag echter mijn andere werkzaamheden of vrijetijdsbestedingen niet belemmeren.
Vaak is er gewoon geen goede entry te bespeuren. Wacht geduldig af tot je wel de juiste signalen krijgt. Zoek niet naar redenen om toch een positie te openen.
Met te hoge verwachtingen zal je nergens komen. Veel beginnende handelaars denken dat ze met een beperkt kapitaal toch heel veel geld zullen verdienen.
Als je de strikte risicoparameters respecteert, dan ga je op korte tijd geen grof geld verdienen. Of je moest echt met een heel groot kapitaal van start gaan. Maar in dat geval zal je de gemaakte winsten ook niet als "groot" ervaren.
Misschien heb je wel eens geluk en boek je een gigantische winst. De kans is echter groot dat je die centen daarna weer terug verliest door te grote risico's te nemen en door emotioneel te handelen.
De meeste beginnende traders willen graag veel geld verdienen. Ironisch genoeg zal deze instelling ervoor zorgen dat ze hun doel niet kunnen bereiken. Snel veel geld verdienen is gewoon niet mogelijk zonder enorme risico's te nemen. Wat kies je? De snelle winst, met het risico dat je alles verliest? Of de trage aanpak, die jouw kapitaal rustig zal laten aangroeien.
Hoe meer je focust op het risicobeheer, hoe makkelijker dat je winstgevend zal worden.
Zoals ik al heb vermeld is er uiteraard nog een andere weg, die in tegenstelling tot trading wél beter doenbaar is voor de kleine belegger. Dat is de weg van de lange termijn belegger, die met slimme investeringen zijn kapitaal rustig zal laten aangroeien.
Om het risico te beperken bouw je best een stevige basis in je portefeuille. Denk daarbij aan trackers op beursindices of sectoren. Investeer in een paar holdings met een goede track record. Deze holdings kunnen buigen op een jarenlange ervaring in het beleggen en geven je bovendien ook toegang tot private equity, het investeren in niet-beursgenoteerde bedrijven. Als voorbeeld haal ik graag het Belgische Sofina aan, dat met een investering in Byju's een schot in de roos deed. Deze leerapp uit India was 5 jaren na de initiële investering maar liefst 40 keren meer waard. De koers van de holding Sofina ging op diezelfde periode ongeveer maal 4.
Een ander interessant blok in een lange termijn portefeuille zijn de vastgoedaandelen. Op de beurs kan je beleggen in winkelpanden, kantoren, zorgvastgoed, logistiek vastgoed, studentenkamers,... De gebouwen in portefeuille worden elk kwartaal gewaardeerd door een onafhankelijke expert en dan heb je meteen een zicht op de waardering van het aandeel. Kost een aandeel 50 euro op de beurs, terwijl de gebouwen geschat worden op 90 euro per aandeel? Dan kan een aankoop interessant zijn. Bovendien kan je met deze beleggingen een mooi dividendrendement behalen.
Tijdens de coronacrisis en de lockdowns in 2020 kon je bijvoorbeeld winkelvastgoed op de kop tikken tegen een goedkope koers, waarbij het dividendrendement soms op wel 8% of hoger uitkwam. Uiteraard was er de nodige onzekerheid over de impact van de lockdowns, maar de korting die je op de beurs kreeg was een tegemoetkoming voor het hogere risico. Opnieuw verwijs ik naar het citaat van Warren Buffett: "Price is what you pay, value is what you get."
Wanneer je portefeuille een dergelijke solide basis heeft, bestaande uit trackers, holdings en vastgoedaandelen, kan je gaan stock-picken. Je kiest hierbij graag waardeaandelen, maar uiteraard is er ook ruimte voor gokjes. Wie Tesla in 2019 kocht voor 50 dollar, zag zijn belegging op het einde van 2021 al aandikken tot meer dan 1.000 dollar. Zulke rendementen zijn uiteraard eerder uitzonderlijk en het is geen goed idee om je totale portefeuille op te bouwen uit dergelijke gokjes. Met jonge bedrijven die erg snel groeien kan het namelijk ook al snel fout aflopen.
We proberen regelmatig interessante beursgenoteerde aandelen kort te bespreken op deze website. Een overzicht vind je hier.
Private equity
Vaak wordt er gezegd dat kleine beleggers alleen via holdings toegang krijgen tot de private equity markt, maar dat is niet helemaal waar. Uiteraard zijn er startups die geld ophalen en ‘minimum tickets’ hanteren van 100.000 euro of zelfs 250.000 euro, wat uiteraard niet mogelijk is voor een kleine belegger. Maar soms zijn er ook startups die tickets van 25.000 euro of minder toelaten. Het laagste bedrag dat ik op deze manier rechtstreeks in een startup investeerde is 2.500 euro.
De vraag is uiteraard hoe je dergelijke bedrijven kan vinden. Misschien ken je wel mensen die een nieuwe onderneming willen starten. Wanneer ze met hun eigen spaarcenten en leningen niet voldoende hebben, wordt de financiering meestal eerst gezocht in de groep ‘friends, family, and fools’. De grote jongens komen pas in een later stadium aan boord. En wanneer de durfkapitaalfondsen beginnen in te stappen, kan je rustig afwachten op een geschikte exit.
Naast je eigen netwerk aan te spreken kan je ook gewoon contact opnemen met een bedrijf dat je interessant vindt om te vragen of ze op zoek zijn naar financiering. Deze jonge bedrijven verbranden meestal veel cash en moeten dus regelmatig vers geld ophalen. Als ze nog niet te groot zijn staan ze vaak open voor investeringen van enkele duizenden euro’s.
In 2021 is het uiteraard ook mogelijk om via crowdfunding platformen te investeren buiten de beurs. Zelf heb ik zeer goede ervaringen met Funderbeam (Funderbeam.com), een combinatie van een crowdfunding platform en een beurs. In tegenstelling tot bij veel andere crowdfunding websites hoeft je kapitaal hier niet vast te zitten. Nadat het geld is opgehaald, kan je de gekregen aandelen verkopen op de website wanneer je maar wenst. Als er een koper is tenminste, maar je kan netjes het orderboek raadplegen om te zien of er interesse is van potentiële kopers.
Op Funderbeam kan je geld investeren vanaf enkele honderden euro’s, wat het ook interessant maakt voor de kleine gokjes buiten de grote aandelenbeurzen. Mijn grootste succes hier is momenteel een investering in de fabrikant van elektrische fietsen Ampler Bikes. Op een viertal jaren zag ik mijn investering maal twintig gaan. Net zoals bij trading heb je dergelijke successen nodig om de verliezen van slechte investeringen te compenseren.
Bij het investeren in startups is de kans uiteraard groot dat je mislukkingen zal meemaken en dat je jouw investering volledig zal moet afschrijven. Het is daarom een investeringsvorm die voor de meeste mensen niet geschikt is. Wil je het toch doen? Blijf dan heel voorzichtig, zorg voor een spreiding over verschillende startups en gebruik slechts een klein deel van je portefeuille voor deze risicovolle investeringen.
In het volgende hoofdstuk bekijken we hoe je de confrontatie met jezelf moet aangaan om te bepalen of je manier van traden moet bijgestuurd worden.
Inhoudstafel Leren Traden 4. Discipline en emoties 6. Confronteer jezelf
CFDs zijn complexe instrumenten en hiermee riskeer je snel geld te verliezen door het hefboomeffect. Zo'n 74 tot 89% van de retail beleggers verliezen geld door te handelen in CFDs. Je moet overwegen of je zelf dit hoge risico op het verlies van jouw kapitaal wil lopen.
Gratis: het meer dan 150 pagina's tellende e-book "Bitcoin & crypto uitgelegd".
