Je bent hier: Home > Leren Traden > 3. Money Management
Door Steven Anthonis - @stevenanthonis
Ik kan het gewoon niet genoeg onderstrepen. Het belangrijkste wat je in dit boek zal leren gaat over money management. Dit wordt door haast iedereen over het hoofd gezien. Zelfs de banken maken je steevast iets anders wijs!
De meeste mensen denken niet na over het risico dat ze lopen door in een trade te stappen. Heel vaak zie ik mensen die steeds voor 5.000 euro aandelen kopen. Natuurlijk op aanraden van de bank: spreiding is toch belangrijk, nietwaar?
De waarheid is echter dat position sizing veel belangrijker is. Je moet beseffen dat je absolute controle hebt over het risico dat je loopt! En wat dat betreft hou je best de touwtjes erg stevig in de handen.
De meeste professionele traders riskeren zeer weinig van hun kapitaal. Per trade nemen ze doorgaans een risico van maximaal slechts 1,5 à 2% van hun totale kapitaal.
Het gros van de particuliere beleggers houdt zich hier helemaal niet mee bezig. Dat is echter een kapitale fout! Je moet op voorhand bepalen wat je maximaal wilt verliezen op een trade. Alleen al door deze regel toe te passen zal je enorm veel pijnlijke verliesposten vermijden. De kans is groot dat je in het verleden posities hebt ingenomen die eigenlijk veel te groot waren voor jouw account. Bij zo’n foute trade is het gevolg uiteraard dat jouw kapitaal als sneeuw voor de zon wegslinkt. Maak deze fout NOOIT meer!
Stel dat je een account hebt van 10.000 euro. Net zoals de professionele traders ben je bereid om slechts 2% van jouw kapitaal te riskeren per trade. Je weet dus op voorhand dat je maximaal 200 euro zal verliezen op elke nieuwe trade.
Alleen op deze manier zal je het handelskapitaal beschermen. Paul Tudor Jones verwoordt het als volgt: “Don't focus on making money, focus on protecting what you have”. Je eerste taak is dus je kapitaal beschermen! Denk niet aan de potentiële winsten, maar denk na over welke risico's je loopt!
Een aantal slechte trades na mekaar is in dit geval geen probleem. De verliezen zijn zo miniem dat ze je geen pijn zullen doen. Dankzij deze strategie zal je emotieloos blijven verder handelen.
Voorbeeld
Aandeel XYZ noteert op € 100,00. Je denkt dat het aandeel zal stijgen naar € 130,00. Je maakt deze veronderstelling op basis van de technische analyse, die later aan bod komt. In je analyse heb je ook gezien dat dit scenario erg onwaarschijnlijk zal worden als het aandeel onder de € 90,00 zou duiken.
Je wilt instappen op € 100,00 en zal deze positie automatisch laten afsluiten bij een daling onder de € 90,00. Je legt de stop-loss dus op € 90,00. De stop zorgt ervoor dat je positie automatisch wordt afgesloten als de koers van het aandeel onder de € 90,00 zou dalen. Je riskeert dus 10 euro per aandeel.
Nu beginnen we te rekenen:
Deze benadering is radicaal anders dan wat de doorsnee belegger doet! Meestal heeft die belegger een kapitaal bij mekaar gespaard, laat ons zeggen 20.000 euro. Die 20.000 euro verdeelt hij dan bijvoorbeeld over 5 posities van elk 4.000 euro. De belegger heeft de illusie dat hij toch wat controle heeft, omdat hij zijn risico gespreid heeft over 5 aandelen.
Maar deze vorm van risicospreiding is niet voldoende. Aandelen met een hoger risico zouden een lagere weging in de portefeuille moeten krijgen. Daarnaast is het zo dat aandelen meestal gewoon mee bewegen met de ganse markt en dat de verschillende aandelen onderling sterk gecorreleerd kunnen zijn, waardoor het per saldo eigenlijk over 5 dezelfde posities gaat. Alleen door rekening te houden met deze correlaties én door het toepassen van position sizing krijg je werkelijk een greep op het risico dat je loopt.
Voortaan pas je de eenvoudige stappen toe die hier net werden toegelicht. Zo beschik je over een krachtig instrument om de ideale positie grootte voor jouw portefeuille te bepalen.
In het bovenstaande voorbeeld maakten we wel abstractie van transactiekosten. Die kan je uiteraard ook nog opnemen in je berekening. Om deze kosten tot een minimum te beperken kan je best aandelenbrokers vergelijken.
In het luik technische analyse zullen we dieper ingaan op de plaatsing van de stop loss. Maar momenteel zijn er wel een paar belangrijke kanttekeningen die we moeten maken.
Hoe verder dat jouw stop ligt, hoe meer risico dat je neemt. In het bovenstaande voorbeeld had de stop bijvoorbeeld op € 80,00 kunnen liggen. In dat geval zouden we 20 euro risico lopen per aandeel. Bijgevolg zouden we slechts 10 aandelen aankopen.
Als de stop verder ligt, dan zal onze ingenomen positie automatisch minder groot worden. Dit alleen al zorgt ervoor dat onze portefeuille geen harde klappen krijgt.
Anderzijds, als de stop erg nauw tegen ons instappunt ligt, dan kunnen we een veel grotere positie innemen. Stel dat we de stop op basis van technische analyse op € 99,00 zouden kunnen leggen. We lopen dan slechts 1 euro risico per aandeel. Bijgevolg mogen we maar liefst 200 aandelen kopen.Als het aandeel dan effectief naar 130 euro zou stijgen, dan zouden we veel winst maken.
Belangrijk om te beseffen: het instappunt bepaalt onze winst niet, maar de positie grootte wel! Het loont dus om te zoeken naar instappunten waar het winstpotentieel groot is en het gelopen risico klein is. Deze situatie kom je meestal tegen als een sterk stijgende of dalende beweging is ingezet. Tijdens een stijgende trend koop je dus als de markt even terugvalt.
Een basisregel van de technische analyse is: The trend is your friend. Het is inderdaad vaak verbazend om te zien hoe lang dat trends kunnen duren. Vanuit deze wetenschap mogen we dus besluiten dat er altijd veel meer kans is dat de trend wordt verdergezet, dan dat de trend gaat keren.
Bij de plaatsing van de stop houden we niet alleen rekening met pure technische criteria (steun, weerstand,...). We bekijken ook altijd de Average True Range (ATR).
De ATR is eigenlijk een technische indicator die de volatiliteit op de markt meet. Met hoeveel euro of dollar schommelt een aandeel gemiddeld per dag? Dat meet de ATR.
Soms zijn er periodes waarin de markt erg fel beweegt, soms zien we eerder kleine dagelijkse schommelingen. De ATR geeft een indicatie van hoeveel een aandeel gemiddeld gezien schommelt op een beursdag. De ATR staat hier onder de grafiek van Microsoft afgebeeld.
We moeten met de volatiliteit rekening houden bij het plaatsen van onze stops. Kiezen we een stop die lager ligt dan de ATR, dan is er een zeer hoge kans dat onze positie nog dezelfde dag wordt afgesloten wegens het bereiken van de stop loss.
Ervaren traders leggen hun stop op minstens 1x ATR van hun instappunt. Begin oktober 2018 lag de ATR onder de 2, waardoor de stop minstens 2 dollar van het instappunt zou moeten liggen. Eind december 2018 moest de stop minstens 4 dollar van het instappunt weg liggen. Kiezen we in dat laatste geval een stop die slechts 1,50 dollar weg ligt van ons instappunt, dan is de kans groot dat onze stop heel snel geraakt gaat worden.
Heel wat traders vinden 1x ATR nog veel te risicovol. Meestal wordt er dan ook gewerkt met 2 tot 3 keer de ATR.
Een stop mag je maar in 1 richting aanpassen: in de richting van de trade. Als onze positie winst begint op te leveren, dan zetten we onze stop loss wat strakker. Als de positie verder in onze richting beweegt, dan trekken we de stop liefst zo snel mogelijk op naar het instappunt. Moest het dan nog verkeerd lopen, dan hebben we toch een break even trade. Winst noch verlies dus.
Middelen doen we nooit als we aan het traden zijn op korte termijn! Heel veel beleggers kopen bijvoorbeeld 500 aandelen XYZ op € 100,00 en kopen opnieuw 500 aandelen als de koers gedaald is naar € 50,00. De gemiddelde aankoopprijs is dan gedaald tot € 75,00. Als het aandeel weer begint te stijgen, dan zullen deze beleggers sneller terug winst maken.
Niet interessant dus als trader, maar wel nuttig voor een lange termijn belegger. Zelf heb ik deze strategie als lange termijn belegger al meermaals toegepast bij kwalitatieve aandelen die sterk ondergewaardeerd zijn. Een andere mogelijkheid is de DCA strategie: Dollar Cost Averaging. Hierbij ga je op regelmatige tijdstippen voor een vastgesteld bedrag investeren in een aandeel. Je koopt de ene keer aan een hogere koers en de volgende keer aan een lagere koers. Uiteindelijk kom je dan uit op een aantrekkelijke gemiddelde aankoopprijs, waarbij het timen van de markt niet belangrijk is geweest. Als ik deze strategie gebruik denk ik steeds aan de woorden van meesterbelegger Warren Buffett: "Price is what you pay, value is what you get."
Uiteraard gaat het in het bovenstaande voorbeeld over kwaliteitsaandelen die door de markt veel te laag gewaardeerd worden en waarbij je zelf veel tijd hebt om te wachten tot de markt de prijzen weer hoger stuurt. Je kijkt daarbij amper naar de koersen en wacht geduldig af en geniet eventueel regelmatig van een aantrekkelijk dividend. Dit is een heel andere werkwijze dan een korte termijn trader, maar wie geduldig wacht kan beloond worden met fenomenale winsten.
Zoals eerder gezegd is deze strategie voor een korte termijn trader steeds te vermijden. Er is een reden waarom een aandeel daalt: als er meer aanbod in de markt is dan dat er vraag is naar deze aandelen. Deze situatie zal niet meteen veranderen. Het is daarom beter om te zoeken naar aandelen waar de vraag het aanbod overtreft. Of om gewoon mee te speculeren op een verdere daling.
Wanneer kopen we dan wel bij als trader? Wanneer vergroten we onze positie? We vergroten alleen als de stop van onze eerste instap al op break even of winst staat. Stel dat we het aandeel XYZ gekocht hebben op € 100,00 met een stop op € 90,00. Ondertussen is het aandeel gestegen naar € 115,00. Onze stop is opgetrokken naar € 102,00, iets boven ons instappunt. Vanaf dit punt kunnen we overwegen om onze positie te vergroten.
Ten opzichte van doorsnee beleggers doen we dus het omgekeerde: onze winnaars bijkopen! De kans is namelijk groot dat de ingezette trend zich zal verder zetten. Door onze positie te vergroten kunnen we nog meer profiteren van deze beweging. Deze strategie zorgt er ook voor dat we onze portefeuille op een maximale manier zullen blootstellen aan de trends die we juist hadden ingeschat. Bij de trends die we fout hadden ingeschat moeten we slechts kleine verliezen slikken.
Hieronder volgen een paar stappen die uit een money management plan komen. Elke trader zal uiteraard zijn eigen parameters gebruiken.
Door het toepassen van punt 1 wordt onze positiegrootte ook gelinkt aan onze prestaties. Hebben we de voorbije maand slecht geboerd? Dan zal onze positie grootte automatisch verkleinen. We zullen onze posities ook niet uitbreiden. Als we de markt dus fout inschatten, dan zullen we automatisch ook minder gaan traden.
Loopt de boel wel zoals verwacht, dan zullen we onze posities wel uitbreiden. Zo profiteren we dus maximaal als we de markt een tijdje juist kunnen inschatten.
De 6% regel van puntje 4 houdt overigens niet in dat je slechts 3 posities tegelijk mag hebben. Mogelijk heb je al 5 posities die winstgevend zijn. Dan mag je nog eens 3 nieuwe posities openen die telkens 2% risico lopen.
Maar wees toch voorzichtig. Teveel posities om op te volgen, dat is uiteraard ook niet goed: je trading portefeuille moet overzichtelijk blijven.
Om het concept risk / reward uit te leggen, kijken we even naar een eenvoudig experiment.
Stel dat je gaat gokken. Er wordt een muntstuk opgegooid en je krijgt 1 euro als je juist gokt. Dus 1 euro voor kop en 1 euro voor munt.
Gok je fout? Dan verlies je 1 euro.
Iedereen weet dat er op lange termijn 50% kans is op kop en 50% kans op munt. Dit experiment zou dan ook op lange termijn een break even spel moeten zijn. Je zal de helft van de tijd winnen en de helft van de tijd verliezen, waardoor je uiteindelijk niets hebt verdiend.
Hoe kunnen we dit nu winstgevend maken? Net zoals op de beurs zijn er twee mogelijkheden. Ofwel moeten we trachten beter te voorspellen. Maar als we denken dat dit mogelijk is, dan begeven we ons op het pad van de heilige graal. Veel zoekwerk en waarschijnlijk bitter weinig resultaat.
De tweede mogelijkheid is veel beter. We zorgen ervoor dat we meer geld winnen als we juist zitten: 2 euro winst voor een juiste gok, 1 euro verlies voor een foute gok. Op lange termijn wordt dit zo een mooi winstgevend spelletje.
Traden op de beurs is eigenlijk net hetzelfde. We gebruiken technische analyse om onze trades te plannen, maar we beseffen heel goed dat de uitkomst nooit 100% zeker is. We weten echter wel dat we heel wat controle hebben over onze verliezen: die houden we beperkt. Onze money management regels helpen ons met deze doelstelling.
Bij Risk / Reward gaan we ervoor zorgen dat de opbrengst van de winnaars groter is dan de verliezen van de slechte trades.
We nemen opnieuw het voorbeeld van aandeel XYZ. We stappen in op € 100,00, we leggen de stop op € 90,00. De target is € 130,00.
We lopen dus 10 euro risico (risk). Het winstpotentieel is 30 euro (reward). De risk / reward ratio is dus 10/30 = 1/3.
Voorbeeld: 10 trades met RR van 1/3
Met een risk / reward van 1/3 kunnen we op lange termijn dus winstgevend zijn! Belangrijk om te beseffen: we moeten helemaal geen groot percentage winnaars halen om uiteindelijk toch winstgevend te zijn!
Stel dat we steeds een risico lopen van 100 euro. In de onderstaande tabel bekijken we wat de resultaten zullen zijn met een verschillende hit ratio (aantal juiste trades op 10) en een verschillende risk reward ratio.
Is de RR gelijk aan 1? Dan verliezen we 100 euro op een foute trade en winnen we 100 euro op een juiste trade.
Is de RR gelijk aan ½? Dan verliezen we 100 euro op een foute trade en winnen we 200 euro op een juiste trade.
Is de RR gelijk aan 1/4? Dan verliezen we 100 euro op een foute trade en winnen we 400 euro op een juiste trade.
Overzicht:
|
% Winnaars |
RR |
GOEDE TRADES |
SLECHTE TRADES
|
WINST |
|
70% |
1 |
7 |
3 |
€ 400 |
|
50% |
½ |
5 |
5 |
€ 500 |
|
30% |
¼ |
3 |
7 |
€ 500 |
Hoe groter dat onze risk / reward ratio is, hoe kleiner dat de hit rate moet zijn! Zelfs al zitten we maar juist in 30% van de gevallen, dan nog maken we winst op lange termijn. Heel wat trendvolgende systemen bevinden zich trouwens in deze laatste categorie. Heel wat succesvolle traders zijn dus maar liefst 7 op de 10 keren fout!
Een doorsnee belegger kent het bovenstaande concept niet en gaat op zoek naar beleggingsdiensten die een zeer goede hit ratio hebben. Je weet nu dat dit geen noodzaak is om op lange termijn winstgevend te zijn op de markten.
Heel wat beleggers gebruiken een risk / reward ratio van 1/3. Ze riskeren bijvoorbeeld 200 euro, maar ze plaatsen ook een profit stop als ze 600 euro winst bereiken. Markten bewegen in golven en deze traders beseffen zeer goed dat ze later opnieuw zullen kunnen instappen.
De ervaring leert dat de risk reward meestal goed zit als je instapt in de richting van een duidelijke trend. Het risico is dan meestal vrij beperkt, maar de potentiële winsten zijn hoog. Trends kunnen nu eenmaal lang blijven duren.
Over bovenstaande concepten schreef ik ook nog het artikel Het geheim van veel succesvolle traders, waarin je duidelijk ziet dat je helemaal niet goed hoeft te zijn in het voorspellen van de markten.
In het volgende hoofdstuk gaan we dieper in op belangrijke eigenschappen van een trader, zoals discipline en het beheersen van emoties.
Inhoudstafel Leren Traden 2. Trading plan 4. Discipline en emoties
CFDs zijn complexe instrumenten en hiermee riskeer je snel geld te verliezen door het hefboomeffect. Zo'n 74 tot 89% van de retail beleggers verliezen geld door te handelen in CFDs. Je moet overwegen of je zelf dit hoge risico op het verlies van jouw kapitaal wil lopen.
Gratis: het meer dan 150 pagina's tellende e-book "Bitcoin & crypto uitgelegd".
